کلسیم (ca) چیست؟
یکی دیگر از عناصر میان‌مصرف که در مقادیر بالا جذب و مورد استفاده گیاهان قرار می‌گیرد، عنصر کلسیم است. کارشناسان کشاورزی، کلسیم را عنصری کم‌تحرک می‌دانند که به‌راحتی جذب و تأمین نمی‌شود (بدقلق و بدجذب). این در حالی است که Ca سومین عنصر پرمصرف گیاه و پنجمین عنصر از نظر فراوانی در پوسته زمین (%6.3) به شمار می‌رود. این عنصر، علاوه بر نقشی چشمگیر در عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی، در افزایش مقاومت گیاه به شرایط نامساعد محیطی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.
در خاک‌های اسیدی، این کانی دچار هوازدگی (Weathered) شده و بخشی از Ca در فرایند آبشویی از دسترس گیاه خارج می‌شود؛ در حالی که در خاک‌های قلیایی، به صورت کربنات‌ها، فسفات‌ها و سولفات‌ها تثبیت شده و در نتیجه، حلالیت آن کاهش می‌یابد.
کلسیم دارای کاتیون دو ظرفیتی است و تحرک آن از یک سلول به سلول دیگر و در آوند آبکش، بسیار کند انجام می‌شود. این عنصر حتی در غلظت‌های زیاد نیز غیرسمی بوده و در کاهش اثرات سمی سایر عناصر مؤثر است.
بیشترین مقدار Ca در سلول، در دیواره سلولی تجمع یافته و مقادیر باقی‌مانده آن در واکوئل، غشای پلاسمایی، میتوکندری و به میزان بسیار ناچیزی در سیتوپلاسم یافت می‌شود.
نقش‌های کلسیم در گیاهان
1- شرکت در ساختار سلول به‌عنوان بخشی از دیواره سلولی می‌باشد و باعث استحکام و افزایش مقاومت مکانیکی سلول می‌شود.
2- کلسیم نقش مؤثری در مقابله درخت با شرایط تنش محیطی مانند تنش‌های خشکی و شوری دارد.
3- ارتباط معکوسی میان میزان تنفس و Ca در میوه وجود دارد؛ به‌طوری‌که میوه‌هایی با میزان کلسیم کمتر، فعالیت تنفسی بالاتری داشته و در زمان انبارداری، سریع‌تر کیفیت خود را از دست می‌دهند.
4- مؤثر بودن کلسیم به همراه پتاسیم در حفظ سلامت میوه، آبگیری، استحکام، نفوذپذیری و حفظ نظام سلولی.
(به خاطر داشته باشید، هیچ عنصری در کشاورزی نمی‌تواند جایگزین عناصر دیگر شود و مانند قطعات پازل، هر عنصر نقش و کاربرد مجزای خود را در فعالیت و بقای گیاه دارد.)
علائم کمبود کلسیم در درختان میوه:
کمبود این عنصر در درختان میوه ابتدا در برگ‌های جوان دیده می‌شود. برگ‌های جوان نزدیک شاخه، بدشکل و چروکیده شده و نوک برگ‌ها به طرف بالا و حاشیه آن‌ها به طرف بالا یا پایین لوله می‌شود. حاشیه برگ، نامنظم و پاره‌پاره شده و رشد ریشه کاهش یافته و انشعابات آن محدود می‌گردد. همچنین، بر روی ریشه لکه‌های قهوه‌ای یا مرده نیز مشاهده می‌شود.
به طور کلی، کمبود Ca سبب کاهش اندازه برگ‌ها، توقف رشد، تشدید ریزش برگ‌ها، افزایش پوسیدگی ریشه، عدم توسعه مناسب ریشه‌ها و کاهش اندازه نسبی میوه‌ها می‌شود.
از دیگر علائم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
لکه‌های نکروز درونی روی برگ‌ها
سفیدی حاشیه برگ‌ها
آسیب دمبرگ
کاهش تعداد بذر
ریزش میوه‌ها
- چوب‌پنبه‌ای شدن میوه‌ها
علائم کمبود کلسیم در صیفی جات:
علائم کمبود کلسیم در گیاهان مختلف به شکل‌های متفاوتی مشاهده می‌شود. اما در صیفی‌جاتی مانند گوجه، خیار، بادمجان و هندوانه، معمولاً به صورت پوسیدگی گلگاه (ایجاد لکه سیاه روی محصول) و دفرمه شدن آن دیده می‌شود. در میوه‌ها نیز، معمولاً عارضه بدشکلی و لکه‌های غیرمتعارف از علائم کمبود کلسیم به شمار می‌رود.
کمبود Ca بیشتر از درختان میوه، در میوه‌ها و بافت‌های ذخیره‌ای صیفی‌جات مانند غده سیب‌زمینی نمایان می‌شود که به صورت لکه‌های سیاه‌رنگ و حالت سوختگی ظاهر می‌گردد. در گیاه میخک، کمبود این عنصر باعث می‌شود برگ‌ها نسبت به حالت طبیعی، نود درجه بچرخند.
نقش کلسیم در افزایش عمر انبار داری میوه:
نرم شدن میوه‌ها طی انبارداری از معضلات اصلی تولید و بازاریابی در میوه‌های گوشتی مانند هلو، زردآلو، گیلاس و… می‌باشد. این نرم شدن اغلب به دلیل تغییرات در ترکیب دیواره سلولی، به‌ویژه اِسترزدایی، تغییر ترکیب پکتین و تشکیل پیوند متقابل با خصوصیات فیزیکی دیواره سلولی از جمله استحکام، قابلیت کشش دیواره، شل شدن و تورم آن است.
و اینجاست که Ca به‌عنوان یک عنصر ضروری، نقش خود را به‌خوبی ایفا می‌کند. زیرا این عنصر با پیوند خوردن به سلول‌های میوه، استحکام دیواره سلولی را افزایش داده، مانع تخریب بافت میوه می‌شود و عمر انبارمانی میوه را افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، کاهش اختلالات فیزیولوژیکی مانند قهوه‌ای شدن درون گوشت میوه، لکه تلخی، آب‌گزیدگی، چوب‌پنبه‌ای شدن میوه و… از مزایای مثبت این عنصر در دوران انبارداری میوه می‌باشد.
همچنین، کلسیم سبب تأخیر در پیری و کاهش ریزش میوه‌ها می‌شود.
از مزایای عنصر کلسیم در کشاورزی میتوان موارد زیر را نام برد
1- استحکام دیواره سلولی
2- القاءکننده مقاومت ساختاری و افزایش ایمنی
3- نقش مهم در جوانه‌زنی و تقسیم سلولی
4- افزایش انبارمانی میوه‌ها
5- جلوگیری از ترک خوردن میوه‌ها در طول فصل رشد
6- کمک به رشد سلولی بهتر در میوه
منابع تأمین کلسیم گیاهان:
در خاک‌های اسیدی مانند خاک‌های شمال کشور، استفاده از سنگ آهک کلسیتی یا دولومیتی برای تأمین کلسیم مورد نیاز مناسب می‌باشد. در خاک‌های قلیایی، در بیشتر مواقع نیازی به مصرف خاکی کودهای کلسیمی وجود ندارد و بهتر است بیشتر بر روی شرایط اسیدیته خاک تمرکز شود و با کاهش اسیدیته، جذب کلسیم افزایش یابد.
در این خاک‌ها، در صورت استفاده خاکی، میتوان از منابع کودی مانند نیترات کلسیم برای تأمین این عنصر استفاده کرد.
کودهای مایع با پایه کلسیم، مانند کلرور کلسیم و کلسیم‌بر، نیز برای محلول‌پاشی برگی به‌کار می‌روند.
چند نکته درباره مصرف کود کلسیم:
1- توصیه می‌شود کودهای کلسیمی با کودهای دیگر ترکیب نشوند.
2- کودهای کلسیمی به همراه آب آبیاری، در طول فصل رشد، می‌توانند بسیار تأثیرگذار باشند.
3- بیشترین جذب Ca توسط گیاه، از محل قرارگیری ریشه‌های موئین (سَرریشه‌ها) انجام می‌شود.
4- برای تأمین Ca درخت، چالکود و نوار کود را در محل قرارگیری سَرریشه‌ها قرار دهید.
کود کاپتان
🛡️ کاپتان لوکس گرین | کلسیمی برای استحکام، باردهی و ماندگاری بالا
وقتی حرف از کیفیت واقعی محصول می‌زنیم، یه عنصر همیشه وسط صحنه‌ست: کلسیم!
عنصری که سلول‌ها رو می‌سازه، بافت‌ها رو سفت می‌کنه و جلوی ریزش، ترک خوردن و پوسیدگی رو می‌گیره.
🧪 کود کاپتان شرکت لوکس گرین با محتوای کلسیم پایدار و جذب بالا، هم یه مکمل غذاییه، هم یه محافظ طبیعی برای گیاهت.
✅ افزایش استحکام بافتی و سلامت دیواره سلولی
✅ جلوگیری از پوسیدگی گلگاه، ریزش میوه و کاهش عمر انبارداری
✅ بهبود انتقال عناصر غذایی درون گیاه
✅ افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی
✅ ایده‌آل برای باغ‌ها، زراعت‌ها و گلخانه‌هایی که کیفیت براشون مهمه
🍎 با کاپتان لوکس گرین، میوه‌هات فقط رشد نمی‌کنن… قوی، سالم و موندگار می‌شن!