عناصر میکرو یا ریزمغذی در کشاورزی به چه عناصری گفته میشود؟

عناصر میکرو یا ریزمغذی در کشاورزی که گاهی به عنوان عناصر کم‌غلظت (Trace Elements) نیز شناخته می‌شوند، نقش مهمی در تغذیه گیاهان ایفا می‌کنند. به همین دلیل، در برچسب برخی از کودهای NPK که حاوی این عناصر هستند، عبارت NPK+TE درج می‌شود، که به معنای کود NPK غنی‌شده با ریزمغذی‌ها است. این عناصر شامل آهن، روی، مس، منگنز، بُر و مولیبدن هستند. برخلاف نام “کم‌مصرف”، این عناصر از اهمیت بالایی برخوردارند و تأثیر چشمگیری بر افزایش یا کاهش راندمان تولید، مقاومت در برابر آفات و بیماری‌ها، بهبود سبزینگی و متابولیسم گیاه دارند.

تأثیر عناصر میکرو یا ریزمغذی در کشاورزی

نقش عناصر ریزمغذی در بهبود کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی غیرقابل انکار است. این عناصر با تأمین نیازهای تغذیه‌ای گیاه، موجب افزایش سلامت گیاه، بهبود عملکرد و رشد متوازن آن می‌شوند. کمبود این مواد در خاک، موجب ضعف گیاه و کاهش توانایی آن در جذب سایر عناصر ضروری می‌شود که در نهایت بر میزان محصول و کیفیت آن تأثیر منفی می‌گذارد

تأثیر عناصر میکرو یا ریزمغذی در کشاورزی بر درختان آجیلی 

استفاده از عناصر میکرو در باغات و درختان آجیلی مانند پسته، بادام، فندق و گردو تأثیر بسزایی در پر شدن مغز و افزایش بازارپسندی این محصولات دارد. درختانی که از تغذیه مناسب برخوردار باشند، توان بیشتری در تشکیل و نگهداری میوه داشته و عملکرد پایدارتری از خود نشان می‌دهند. به همین دلیل، تغذیه اصولی این درختان می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سودآوری کشاورزان داشته باشد.

کمبود عناصر میکرو در کشاورزی؛ عامل کاهش راندمان، سال‌آوری و افت کیفیت محصولات

متأسفانه در کشاورزی و زراعت کشور ما به اهمیت عناصر میکرو توجه کافی نشده است. این بی‌توجهی یکی از دلایل اصلی افت شدید راندمان تولید و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی محسوب می‌شود. کمبود این عناصر موجب بروز پدیده سال‌آوری و کاهش باردهی مفرط درختان شده و باعث می‌شود گیاهان از حداقل توان خود برای تشکیل و حفظ میوه استفاده کنند، در حالی که با تغذیه صحیح می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد.

مزایای عناصر میکرو یا ریزمغذی در کشاورزی

1_ افزایش عملکرد
2_افزایش مقاومت گیاهان به قارچ ها و باکتری ها
3_کمک به زودرسی میوه
4_بهبود گرده افشانی
5_افزایش گلدهی
6_کمک به تلقیح بهترگل
7_بهبود فتوسنتز

8_اکمک به افزایش جذب بهتر پتاسیم و فسفر تنها بخشی از مزایای استفاده از عناصر میکرو در کشاورزی میباشد.

اهمیت عناصر ریزمغذی در کشاورزی

آهن (Fe)

در خاک‌های قلیایی، کمبود آهن در بیشتر مواقع مشاهده می‌شود و در بین عناصر ریزمغذی، این آهن است که تأثیر قابل‌توجهی بر تولید دارد. تمامی درختان میوه مناطق معتدله، از جمله سیب، زردآلو، گیلاس، بادام، هلو، شلیل، آلو و انگور، نسبت به کمبود آهن بسیار حساس هستند.

کمبود آهن به‌صورت کلروز بین‌رگبرگی و سبز ماندن رگبرگ‌ها در برگ‌های جوان ظاهر می‌شود و با تشدید این کمبود، برگ‌های پایینی نیز زرد می‌شوند. برای رفع این مشکل می‌توان از کود آهن به‌صورت مصرف خاکی یا محلول‌پاشی برگی استفاده کرد.

منگنز( Mn)

بسیاری بر این عقیده‌اند که منگنز، پس از آهن، مهم‌ترین عنصر ریزمغذی محسوب می‌شود. کاهش یا توقف رشد، همراه با زردی بین‌رگبرگی در برگ‌های جوان، از علائم کمبود منگنز در گیاهان است.

برای جبران کمبود منگنز می‌توان از کودهای پایه منگنز مانند سولفات منگنز و همچنین کودهای کلاته‌شده حاوی منگنز استفاده کرد. این کودها را می‌توان به‌صورت محلول‌پاشی برگی یا از طریق کود آبیاری به گیاه رساند.

روی( zn)

روی (Zn) نقش تعیین‌کننده و مهمی در طویل شدن میان‌گره‌ها دارد و علاوه بر آن، در رشد دانه گرده، افزایش متابولیسم اکسین، پروتئین و کربوهیدرات‌ها نیز مؤثر است.

همچنین، روی در متابولیسم نیترات نقش دارد و در گیاهانی که با نیترات تغذیه شده اما دچار کمبود روی هستند، عملکرد گیاه به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

از علائم کمبود روی در گیاه می‌توان به ریز برگی در شاخه‌های بارده و ریزش شدید میوه‌ها اشاره کرد. برای تأمین روی مورد نیاز گیاه، می‌توان از سولفات روی به همراه آب آبیاری استفاده نمود.

بور_(B)

بطور کلی، می‌توان عنصر روی و بور را به عنوان دو عنصر مهم در کمک به تلقیح شناخته کرد. پیش از متورم شدن جوانه‌ها در اوایل فصل بهار و در زمان تمایز یابی جوانه‌ها در ماه‌های آینده، دو عنصر روی و بُر درصد تلقیح را افزایش داده، جوانه‌زنی را تسریع می‌بخشند و ضریب تبدیل گل به میوه را به طور چشمگیری افزایش می‌دهند.

علائم کمبود عنصر بُر در گیاه به صورت شکافته شدن پوست میوه (عارضه زیپی شدن میوه‌ها) و بدفرمی آنها مشاهده می‌شود. برای جبران کمبود بُر، می‌توان از اسید بوریک و انواع کلات‌ها به صورت محلول‌پاشی برگی و کود آبیاری استفاده کرد.

مس (cu)

در میان عناصر میکرو، مس نقش مهمی هم در تغذیه گیاه و هم در کنترل بیماری‌های قارچی و باکتریایی ایفا می‌کند. به‌طوری که هیچ عنصری در گیاه نمی‌تواند جایگزین آن شود.

از جمله نقش‌های مس در گیاه می‌توان به دخالت آن در فتوسنتز، تشکیل کلروفیل و افزایش قطر شاخه‌های سال جاری به همراه فسفر اشاره کرد. عنصر مس یکی از مؤثرترین عوامل در کنترل بیماری‌های قارچی و باکتریایی است، به‌طوری که بسیاری از قارچ‌کش‌ها و باکتری‌کش‌های موجود در بازار مانند اکسی کلرور مس، نوردکس و بردوا از پایه مس تشکیل شده‌اند.

مولیبدن_ (Mo)

مولیبدن در متابولیسم نیتروژن و سولفور نقش مهمی ایفا می‌کند و به‌عنوان تنها عنصر کم‌مصرف که در دسته عناصر پرتحرک قرار دارد، در گیاه حرکت فعال دارد. علائم کمبود این عنصر، برخلاف دیگر عناصر، ابتدا در برگ‌های مسن بروز می‌کند و کمترین مقدار استفاده را در بین عناصر مورد نیاز گیاه دارد. این کمبود معمولاً به صورت زردی برگ‌های مسن و میانی گیاه ظاهر می‌شود که مشابه علائم کمبود نیتروژن است.

یکی از نقش‌های مهم مولیبدن در گیاه کمک به حفظ نیتروژن و نگهداری سولفور در گیاه است. همچنین این عنصر تأثیر زیادی در عملکرد نهایی درختان دارد و به حفظ گیاه در صورت ضعف عناصر میکرو کمک می‌کند. بنابراین، مولیبدن برای سلامت و رشد مناسب گیاهان ضروری است.

بهترین روش برای تأمین مولیبدن در گیاه، حفظ و تأمین ماده آلی خاک است. علاوه بر این، می‌توان از کودهای حاوی مولیبدن به صورت محلول‌پاشی برگی برای دستیابی به نتایج سریع‌تر استفاده کرد.