گوگرد چیست؟

گوگرد یا سولفور، یکی از پرکاربردترین و مفیدترین عناصر برای رشد و نمو گیاه بوده و در دسته عناصر میان‌مصرف در گیاهان قرار می‌گیرد. این عنصر به شکل‌های گوناگون از جمله پودری، گرانول، سنگی و مایع، و همچنین به‌صورت ترکیب‌شده با سایر عناصر، در بخش زراعت و کشاورزی مورد استفاده فراوان قرار گرفته و کاربردهای متنوعی در بخش‌های مختلف دارد.

به‌طور کلی، ۶۰ تا ۹۰ درصد گوگرد موجود در خاک به فرم آلی دیده می‌شود؛ از این رو، بررسی فرآیندهای میکروبیولوژیکی خاک برای مطالعه این عنصر ضروری است. همچنین، ارتباط میان متابولیسم گوگرد و نیتروژن به‌خوبی شناخته شده و کمبود هر یک از این عناصر می‌تواند بر متابولیسم عنصر دیگر تأثیرگذار باشد.

انواع گوگرد:

به‌طور کلی، گوگردها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: گوگرد پتروشیمی یا پالایشگاهی و گوگرد معدنی یا طبیعی. همان‌طور که گفته شد، سولفور در اشکال مختلفی همچون پودری، گرانول، سنگی و مایع یافت می‌شود.

♻️ گوگرد معدنی و پتروشیمی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

گوگرد پتروشیمی از تصفیه گازهای مختلف و مشتقات نفتی به‌دست می‌آید و به رنگ قرمز دیده می‌شود. این نوع گوگرد دارای درصد بالایی از عنصر سولفور بوده و به دلیل وجود مقداری از ترکیبات نفتی آب‌گریز، به‌راحتی قابلیت اکسیداسیون و سولفاته شدن را ندارد. در نتیجه، اثر قابل توجهی در خاک ایجاد نکرده و سالیان طولانی بدون تغییر در خاک باقی می‌ماند. این موضوع در بسیاری از باغات مشاهده شده و طبق گزارش‌ها، گوگرد صنعتی پس از گذشت سال‌ها، بدون هیچ‌گونه تغییر از خاک بیرون آورده شده است. بنابراین، عملاً اثری در اصلاح خاک، کاهش pH و تغذیه گیاه نداشته است.

اما گوگرد معدنی، به‌صورت بلورین یا توده‌ای در طبیعت و در مکان‌های مختلف یافت می‌شود. این عنصر به رنگ زرد و با بویی خاص که شباهت به بوی تخم‌مرغ فاسد دارد، شناخته می‌شود. گوگرد معدنی به‌طور گسترده در کشاورزی و صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزایای عنصر گوگرد در کشاورزی چیست:

1_اصلاح خاک:

در خاک‌های سبک و شنی با میزان کم ماده آلی، می‌تواند موجب آزادسازی عناصر بلوکه‌شده‌ای مانند فسفر، کلسیم و مس شود. تأمین این عناصر به همراه ماده آلی، باعث بهبود تخلخل خاک و افزایش کیفیت زهکشی آن خواهد شد.

2_افزایش نفوذ پذیری در خاک:

عنصر سولفور موجب افزایش نفوذپذیری و جذب بهتر اکسیژن و آب به خاک و ریشه شده و باعث بهبود تخلخل خاک می‌شود.

3_کاهش شوری درخاک:

استفاده مداوم و برنامه‌ریزی‌شده از عنصر گوگرد به‌صورت کود آبیاری، در مناطقی با خاک‌های شور، موجب کاهش شوری و نرم شدن خاک می‌شود.

4_دور کننده و گاهاً کنترل کننده آفات:

استفاده منظم از گوگرد مایع، به‌صورت محلول‌پاشی و از طریق آب آبیاری، موجب دفع و کنترل حشراتی مانند کرم سفید ریشه، شته، پسیل و کنه می‌شود.

5_کاهش خسارت نماتُد و بیماریهای قارچی در خاک

استفاده مداوم از سولفور در خاک، به‌صورت کود آبیاری و پاششی، علاوه بر کاهش خسارت نماتد، از گسترش باکتری‌ها و قارچ‌های خاک‌زی مانند گومز و پوسیدگی‌های ریشه جلوگیری می‌کند.

6_افزایش مقاومت درختان و پیشگیری از بیماری‌های قارچی و باکتریایی

چند مرتبه استفاده از گوگرد مایع به‌صورت محلول‌پاشی برگی، در فواصل زمانی معین در باغات و در اوایل فصل رشد (در دمای پایین‌تر از ۲۷ درجه سانتی‌گراد)، علاوه بر تأمین این عنصر در درختان، موجب جلوگیری از بروز بیماری‌های قارچی و باکتریایی و افزایش مقاومت درختان در برابر آفات و بیماری‌های محیطی می‌باشد.

7_جلوگیری از سفیدک پودری در درختان انگور

بيماری قارچی سفيدک پودری درختان انگور(necator Erysiphe)

یکی از بیماری‌های مهم در تاکستان‌ها، که در اکثر مناطق انگورکاری ایران و دیگر کشورها وجود دارد، بیماری سفیدک پودری است. در صورتی که شرایط محیطی مناسب باشد، این بیماری بیش از هر بیماری دیگری به انگور خسارت وارد کرده و موجب کاهش محصول، افت کیفیت میوه و افزایش هزینه‌های تولید می‌شود. در صورت عدم کنترل، خسارت این بیماری به حدی خواهد رسید که انگور قابل چیدن و فروختن نخواهد بود.

از این رو، بسیاری از باغداران و انگورکاران برای پیشگیری و کاهش آسیب‌های ناشی از بیماری سفیدک پودری انگور، استفاده از قارچکش‌ها را در دستور کار خود قرار می‌دهند. به‌طور خاص، گوگرد میکرونیزه به‌صورت پاششی سطحی (گردپاشی) یا چند مرحله محلول‌پاشی گوگرد مایع، به‌طور گسترده استفاده می‌شود.

نتایج حاصل از محلول‌پاشی گوگرد مایع در غلظت‌های ۲.۵ و ۳ در هزار، در کنترل بیماری سفیدک پودری انگور مؤثر بوده و موجب کاهش شدت آلودگی برگ‌ها و میوه‌ها شده است. همچنین، هیچ‌گونه تاثیرات مخربی مانند برگ‌سوزی بر روی درختان تحت تیمار مشاهده نشده است.

معایب گوگرد چیست؟

1. استفاده از سولفور در دمای نامناسب می‌تواند نتایج جبران‌ناپذیری برای درختان و کشاورز به همراه داشته باشد.
2. استنشاق گوگرد و گازهای حاصل از آن در محیط بسته، می‌تواند آسیب جدی به ریه‌ها و سیستم تنفسی انسان وارد کند.
3. تماس مداوم سولفور  با پوست باعث بروز بیماری‌های پوستی مانند اگزما می‌شود.
4. در صورت برداشت گوگرد معدنی بدون دقت و آنالیز، ممکن است حاوی آهک، سدیم، گچ و عناصری مانند سرب، آرسنیک و جیوه باشد که می‌تواند ضرر زیادی برای کشاورز به همراه داشته باشد.

علائم کمبود سولفور (S) (گوگرد)در گیاه:

به دلیل نقش مشابه نیتروژن و سولفور در گیاه، کلروز ناشی از کمبود سولفور مشابه کلروز ناشی از کمبود نیتروژن در گیاه می‌باشد. اما به دلیل کم‌تحرک بودن سولفور، علائم ابتدا در برگ‌های جوان مشاهده می‌شود. با ادامه شرایط، کلروز و رنگ‌پریدگی در سراسر گیاه گسترش می‌یابد.

از دیگر علائم کمبود سولفور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کلروز و پیچ خوردگی حاشیه برگ‌ها
2. نکروزه شدن و ریزش برگ‌های کوچک
3. کاهش فتوسنتز
4. کاهش عملکرد و توقف رشد

از بهترین انواع سولفور، می‌توان به گوگرد مایع اشاره کرد که علاوه بر مقرون به صرفه بودن، نحوه مصرف ساده‌ای دارد و قابلیت استفاده به‌صورت محلول‌پاشی و در آبیاری را داراست.

در خرید گوگرد به چه نکاتی توجه کنیم؟

اگر گوگرد معدنی دارای مشخصات زیر باشد، استفاده از آن می‌تواند بسیار اثرگذار و مفید باشد:
ابتدا از منابع معتبر تهیه و به دست شما رسیده باشد و:
الف) مقدار آهک آن کمتر از ۱۰ درصد باشد
ب) فاقد سدیم باشد یا مقدار سدیم آن کمتر از ۲ درصد باشد
ج) عناصر سنگین آن کمتر از حد مجاز ذکر شده (۲۰ ppm) باشد.

مقدار مصرف گوگرد:

گوگرد مایع به‌صورت محلول‌پاشی ۲.۵ تا ۳ لیتر در هزار، بسته به شرایط آب و هوایی و نوع گیاه،به‌صورت پودری ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار، بسته به بافت خاک،و به‌صورت آب آبیاری ۳۰ تا ۴۰ لیتر در هکتار برای باغات و ۲۰ تا ۳۰ لیتر در هکتار برای زراعت، می‌توانید مصرف کنید.